Mamo! Co Ciebie blokuje byś zadbała o siebie?
Artykuł jest częścią rozdziału: Anna Siudut Stajura, Aleksandra Mykowska “Teoria więzi, rodzicielstwo i odporność psychiczna”.
Ćwiczenie: Refleksja na temat dbania o siebie
Zacznijmy zatem od małego doświadczenia: co czujesz, kiedy ktoś mówi do Ciebie “zadbaj o siebie”? Co myślisz, kiedy słyszysz te słowa? Czujesz, że te słowa Cię wspierają? A może wywołują złość i opór? Jak czujesz się z osobą, która te słowa do Ciebie kieruje?
Wynotuj sobie wszystkie myśli, które przychodzą Ci do głowy, a potem czytaj dalszą część…
Przekonania na temat dbania o siebie
Syndrom matki dbającej o wszystkich
Niestety w wielu naszych społeczeństwach ciągle panuje syndrom MATKI, która zadba o wszystko. Powszechne są – społeczne oczekiwania (zinternalizowane do wewnątrz przez matki) o tym, że dobra matka to ta, która potrafi odłożyć na półkę swoje potrzeby, a wznieść na piedestał potrzeby innych: dzieci, partnera, pracodawcy, szerszej rodziny, rodziny pochodzenia etc.
Wybory matek poddawane są nieustannej krytyce, szczególnie jeśli zamawia obiad na wynos, chodzi regularnie do fryzjera albo wraca do pracy zamiast “siedzieć z dzieckiem w domu”. Prawdą jest, że malutkie dziecko jest od matki w pełni zależne i to matka/ podstawowy opiekun jest odpowiedzialny za zaspokajanie tych potrzeb.
Wydaje się jednak, że w miarę upływu czasu i wzrastania samodzielności dzieci takie myślenie wcale nie ustępuje. Od matek nadal wymaga się (lub matki same nadal od siebie wymagają) pełnej dostępności. Nadal to dzieci i ich potrzeby stawiane są na pierwszym miejscu, a matka ma być tą, która pomaga je zrealizować.
Czas i możliwości zadbania o siebie
Kiedy słyszymy takie zdanie od matki “nie mam czasu albo możliwości zadbać o siebie”, to może być o tym, że matkom trudno jest uczynić swoje potrzeby tak samo ważne, nadać im priorytet i pozwolić sobie sięgnąć po ich zaspokojenie. Ale też może to być o tym, że dotychczasowe sposoby, które łączyła z dbaniem o siebie, po prostu się wyczerpały. Jeśli Twoim sposobem były spokojne wieczory, kąpiele w ciszy albo egzotyczne wakacje, to kiedy pojawiają się dzieci trudno w taki właśnie sposób zadbać o własne zasoby. Dawne strategie nie są możliwe do wcielenia w życie.
Prawdą jest, że rodzicielstwo wymaga rewizji sposobów na dbanie o siebie i swoje potrzeby, urealnienia, zamienienia na bardziej pasujące do nowej sytuacji życiowej. Gdy jesteś rodzicem pojawiają się zapewne również sytuacje, w których to dbanie o siebie bardziej będzie przypominać pit-stopy jak w wyścigach formuły 1, niż spokojną wizytę w warsztacie czyli np. urlop bez dzieci, spa albo po prostu długa kąpiel w ciszy.
W tym sensie brak czasu, czy możliwości jest realnością. Bywa jednak, że ogranicza nas do tego stopnia, że nawet nie przychodzi nam do głowy, że moglibyśmy…
….Spędzić popołudnie bez dzieci.
…..Wziąć chwilę dla siebie.
……Poczytać w spokoju książkę, kiedy dzieci jeszcze nie śpią…
Zastanów się:
Jak dbałaś o siebie przed dziećmi?
Kiedy ostatni raz, w Twoim poczuciu, zadbałaś o siebie?
Odpoczynek, a rozwiązywanie problemów
“To nie rozwiąże moich problemów, bo nie tam jest ich źródło” – to myśl, która pojawia się bardzo często. I rzeczywiście, dbanie o siebie nie zrobi dziecku śniadania, nie przywiezie go z przedszkola, ani nie wymyśli nowej edukacyjnej zabawy na popołudnie. Niemniej może sprawić, że w porannym stresie wychodzenia do szkoły i pracy znajdziemy ten jeden dodatkowy oddech, który sprawi, że nie będziemy niemili dla siebie nawzajem.
To, że odpoczniesz pomoże Ci uruchomić nowe zasoby pomysłów i zmienić Twoje postrzeganie sytuacji, dzięki czemu przestaniesz być “uwiązana” i będziesz miała więcej siły na robieniem czegoś z dziećmi. A kiedy coś się nie uda, zamiast taplać się wieczorem w poczuciu winy, położysz rękę na sercu i ze współczuciem powiesz do siebie: to był trudny dzień, naprawdę dałaś z siebie wszystko. Jesteś dobrym rodzicem…
Jak w tej konkretnej chwili mogłabyś o siebie zadbać?
Dbanie o siebie, jest pewną umiejętnością i nawykiem. Rzeczywiście może być (czy wydawać się) kolejnym zadaniem, które trudno pomieścić. A jednocześnie może być tak małym kroczkiem, że wręcz niezauważalnym, a jednocześnie tak znaczącym!
Paradoksalnie, jeśli jesteś zadaniowcem, takie myślenie może Ci pomóc: że trzeba intencjonalnie zrobić a i b, by za parę dni zacząć to robić automatycznie, bez udziału świadomości. Twoja sumienność może być tutaj sprzymierzeńcem, który pozwoli Ci w pełni czerpać z tego nowego nawyku.
Ćwiczenie: rozpoznawanie swoich potrzeb!
Jeśli chcesz pogłębiać swoją świadomość odnośnie potrzeb, to również Twoje automatyczne myśli mogą stanowić dobrą ścieżkę do ich poznania.
Wróć do ćwiczenia “Refleksja na temat dbania o siebie” lub po prostu wypisz teraz wszystkie myśli, które przychodzą Ci do głowy w odpowiedzi na stwierdzenie “zadbaj o siebie”.
Potem zastanów się, co te myśli mówią o Twoich potrzebach. Zrób sobie notatki, przedyskutuj to kimś.
Poniżej znajdziesz przykład jak można przeanalizować swoje myśli, żeby odkryć swoje potrzeby.
Przykład: nie mam czasu na nowe zadanie jakim jest dbanie o siebie
Kiedy myślisz sobie, nie mam czasu na nowe zadanie jakim jest dbanie o siebie, to może być o tym, że …
- może teraz potrzebujesz łatwości, a nie zmiany i nauki nowych rzeczy.
- może bardzo potrzebujesz oddechu, odpoczynku i ulgi, a na pewno czegoś innego, niż nowe zadanie.
- może potrzebujesz przestrzeni na bycie? Na podzielenie się swoim doświadczeniem? Chciałabyś opowiedzieć komuś o swoim przeciążeniu, bo potrzebujesz ulgi? Bardziej niż zadania potrzebujesz teraz bliskości drugiej osoby, relacji w której możesz puścić kontrolę?
- a może czujesz frustrację i ograniczenie, bo potrzebujesz mieć więcej wpływu na własne cele, plany i sposób organizacji życia?
- a może to jest o smutku, bo masz ochotę wypłakać swoją tęsknotę za czasem spędzonym jak dawniej, tęsknisz za decydowaniem o sposobie i organizacji swojego czasu?
- a może potrzebujesz łatwości w tym dbaniu o siebie, prostoty bo jesteś przeciążona ilością wyzwań, które przed tobą stoją jako rodzicem?
- a może to jest o tym, że ciągnie się już tak długo i tak często doświadczasz tego przeciążenia, że straciłaś nadzieję i teraz jej potrzebujesz?
Na przykładzie tego ćwiczenia możesz zobaczyć, że:
- Wszystko, co czujesz i myślisz jest ważne! Twój opór może być ważny tak samo, jak akceptacja.
- Jeśli pozwolisz sobie na to, żeby poczuć i przyjąć swoje emocje i myśli – to już jest pierwszy ważny krok na drodze ku większej łagodności wobec siebie i lepszej relacji ze sobą.
Poszukiwanie ważnych niezaspokojonych potrzeb jest ważną, ale też NOWĄ umiejętnością. Taką, którą możesz praktykować każdego dnia, Kiedy nabierzesz w tym wprawy, zobaczysz jak bardzo jesteś w stanie zadbać o siebie nawet w zabieganym rodzicielstwie – i jak bardzo to może wpływać na Twoje poczucie dobrostanu.
Dbanie o siebie może być nową umiejętnością, która – jak każda umiejętność – wymaga ćwiczenia i sporej dawki cierpliwości 🙂
Wzorzec dbania o siebie
Nasz wzorzec przywiązania i to, w jaki sposób byliśmy zaopiekowani w przeszłości wyznacza sposób, w jaki zajmujemy się samymi sobą. A ponieważ rodzicielstwo jest momentem życiowym obfitującym w dużą ilość zmian, nowych obowiązków, odpowiedzialności, trosk a zatem i stresu, to najczęściej właśnie wtedy ten wzorzec (automatyczny) mocno się ujawnia i bywa, że utrudnia nam życie. To, jak Tobą się opiekowano, będzie wpływać na na to, ile czasu i uwagi potrafisz poświęcić samemu sobie czy jak radzi sobie z frustracją i niezaspokojeniem potrzeb( co bywa wpisane w doświadczenie rodzicielstwa).
Istotne znaczenie w tym przypadku ma to,czy nasze potrzeby spotykały się z troskliwą odpowiedzią rodziców, czy były brane pod uwagę i zaspokajane.
Sposób wychowania w latach 70/80/90 (to roczniki aktualnych rodziców) nie był zorientowany na dziecko i jego potrzeby a bardziej na spełnianie oczekiwań społecznych: w roli dziecka, ucznia, kolegi, wnuka etc. Było to rodzicielstwo raczej restrykcyjne, zbudowane na sztywnych zasadach często nie uwzględniające indywidualnych granic, potrzeb, autonomii. Bycie grzecznym było ważniejsze niż bycie w zgodzie ze sobą, bycie w równowadze, bycie w dobrostanie psychicznym. Być może nauczyłeś się przejmować te zewnętrzne standardy i próbujesz im sprostać, zostawiając niezaopiekowane dyskomforty, ucząc się połykać złość, negować nasze samopoczucie i emocje.
Dlatego dbanie o siebie bywa wyzwaniem! Być może jest to dla Ciebie coś przeciwnego niż to, jak działaliśmy przez całe życie. Dlatego, gdy ktoś mówi na temat dbania o siebie, możesz zobaczyć absurd, możesz poczuć mieszane uczucia lub bezradność. Szczególnie możesz tak poczuć, gdy byłaś wychowywana w “tradycyjny” sposób.
- Twoje emocje są ważne – Może być sprzeczne z wcześniejszym doświadczeniem, jeżeli słyszałaś, że złość jest nieelegancka albo wyśmiewano i zawstydzano Cię w momentach przeżywania emocji.
- Ty jesteś ważny, rodzicu – Może być sprzeczne z stwierdzeniami, które słyszałaś wcześniej, że ważne jest to, aby innym było z Tobą dobrze, abyś dobrze wykonywała swoje obowiązki, abyś zdobywała stopnie, abyś była grzeczna, abyś nie sprawiała kłopotu etc.
- Bądź dla siebie dobry – Może być sprzeczne z Twoim rodzicem, który ciągle rozliczał, krytykował, wymagał, patrzył na ręce, oczekiwał, a jednocześnie nie widział Ciebie: Twoich przeżyć, trudności, czy zmagań A przecież oczywistym jest, że ten głos rodzica uwewnętrzniasz! Zwracasz się do siebie wewnętrznie dość podobnie, jak robili to Twoi rodzice. Oczywiście jest to spore uproszczenie i nie jedyny sposób, w jaki kształtuje się nasza wewnętrzna narracja a jedynie przykład tego zjawiska.
- Twoje potrzeby mają znaczenie – Może być sprzeczne z Tobą jeżeli byłaś uczona jak ignorować swoje potrzeby, bo tak było wygodniej; jeżeli byłaś uczona jak przede wszystkim sprostać oczekiwaniom innych czy wyrobić się z powierzonych zadań; jeżeli byłaś uczona by zapominać o sobie.
Jeśli zatem Twoje ciało reaguje sprzeciwem wobec idei dbania o siebie – sprawdź czy to właśnie nie jest o tym?
Może to jest dobry moment dla Ciebie by wybrać teraz inny wzór dla Ciebie, Twoich dzieci i Twojej rodziny?
Jak to zrobić? Zapraszamy na webinary oraz do zapoznania się z Ćwiczeniami i zalecenia wynikające z teorii więzi – Nowe nawyki dbania o siebie, które znajdziesz w:
Anna Siudut Stajura, Aleksandra Mykowska “Teoria więzi, rodzicielstwo i odporność psychiczna.”
Przy cytowaniu poniższego tekstu należy podać:
Praca zbiorowa pod redakcją Fundacji Understanding w ramach projektu współfinansowanego przez Program Unii Europejskiej Erasmus+; “ Odpornośc psychiczna dla rodziców”, 2022.
Materiały oryginalne mogą być pobrane z:
Psychological Resilience for Parents – 2020-1-PL01-KA204-081824 – 2020-1-PL01-KA204-081824
Fundacja Understanding | Zrozumieć siebie i innych
Uwaga: Wsparcie Komisji Europejskiej dla opracowania tej publikacji nie stanowi poparcia dla treści, które odzwierciedlają jedynie poglądy autorów, a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie zawartych w niej informacji.
