Czy wiesz, że masz w swoim ciele nerw, który łączy niemal wszystkie Twoje narządy – od czubka głowy, po podbrzusze? To nerw błędny (łac. nervus vagus). Jest on najdłuższym nerwem w naszym ciele, zwanym czasem błądzący, wędrujący, gdyż jego układ różni się od innych nerwów. Odgrywa on ogromną rolę w Twoim codziennym życiu, między innymi współtworzy autonomiczny, czyli niezależny od Twojej woli, układ nerwowy, który nieustannie dba o Twoje zdrowie, funkcjonowanie i dobrostan.
Nerw błędny jest ważną składową Autonomicznego Układu Nerwowego. O jego funkcjonowaniu uczy nas teoria poliwagalna, której nazwa pochodzi od słów poli – mnogość, wielość i vagus – łacińska nazwa nerwu błędnego. Jej twórcą jest dr Stephen Porges, który w 1994 r., zaprezentował wyniki swoich badań nad ewolucją, budową oraz funkcjami nerwu błędnego i pośrednio całego autonomicznego układu nerwowego (AUN). Założenia te następnie Deb Dana, amerykańska psychoterapeutka, przełożyła na obszar psychologii.
Teoria poliwagalna zakłada, że nie tylko nasz umysł świadomy skanuje otoczenie pod kątem zagrożenia, robi to także ciało migdałowate na poziomie nieświadomym (neurorecepcja). Nasz Autonomiczny Układ Nerwowy zbiera informacje z odczuć ciała, z rejonów o których często nie myślimy, np. z układu trawiennego i przekazuje je na poziomie nieświadomym, automatycznym do ciała migdałowatego. Gdy czujesz, że Twój żołądek jest zawiązany w supeł, to wówczas oznacza, że nie czujesz się komfortowo w danej sytuacji, nawet gdy na poziomie racjonalnym myślisz, że nie masz powodu do niepokoju.
Wyróżnia się tu trzy poziomy reakcji na stres, który jest regulowany przez Autonomiczny Układ Nerwowy:
- stan odprężenia, poczucie bezpieczeństwa, zaangażowanie społeczne – zapewnia go część brzuszna nerwu błędnego,
- reakcja walcz lub uciekaj – za ten stan odpowiada aktywizacja układu sympatycznego,
- reakcja przetrwania: zamrożenie, zamarcie, poczucie beznadziei i depresji – zapewnia go aktywizacja części grzbietowej nerwu błędnego.
Gdy organizm czuje się bezpiecznie, działa z poziomu części brzusznej nerwu błędnego i jest to stan nazywany zaangażowaniem społecznym. Wtedy swobodnie nawiązujemy relacje z innymi, nasza mimika jest naturalna, spontanicznie nawiązujemy kontakt wzrokowy z drugim człowiekiem, pozwalamy uczuciom swobodnie pojawiać się i rozwijać. Jesteśmy otwarci, empatyczni, zaciekawiony światem, oddychamy swobodnie.
Jeśli pojawi się dyskomfort, zaniepokojenie – nasz organizm przechodzi w reakcje walki lub ucieczki lub przetrwania.
Co się z Tobą dzieje kiedy nerw błędny brzuszny jest aktywny?
- Obniża Twój poziom stresu.
Nerw błędny brzuszny jest odpowiedzialny za hamowanie cielesnych reakcji stresowych (np. oddechu, ciśnienia krwi, napięcia mięśniowego), co umożliwia przywracanie organizmu do stanu równowagi po okresach intensywnego stresu.
- Wpływa na Twoje relacje!
Teoria poliwagalna sugeruje, że aktywacja brzusznej części nerwu błędnego, umożliwia nawiązywanie i utrzymywanie zdrowych relacji społecznych. Poprzez stymulację nerwu błędnego, możemy doświadczać większej empatii, zdolności do wyrażania uczuć i budować głębsze relacje.
- Reguluje bicie serca.
Nerw błędny odgrywa istotną rolę w regulacji pracy serca. Stymulacja nerwu błędnego powoduje spowolnienie akcji serca, co sprzyja obniżeniu ciśnienia krwi i redukcji ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Dodatkowo nerw błędny wpływa również na takie procesy jak: oddychanie, krążenie, trawienie, wydalanie. Jego funkcjonowanie jest bardzo ważne dla zachowania zdrowia i równowagi całego organizmu.
Działanie Autonomicznego Układu Nerwowego można wyregulować. Gdy jest równowaga między układem sympatycznym i parasympatycznym, to znacząco wpływa na funkcjonowanie narządów wewnętrznych, gospodarkę hormonalną organizmu oraz komfort życia i budowanie relacji z innymi ludźmi. Osoby stosujące teorię poliwagalną opracowały szereg ćwiczeń, które można wykonać samodzielnie i wpłynąć na swój dobrostan.
Chcesz wiedzieć, jak to zrobić? 😊 Zapisz się do projektu online „Dobrostan w szkole” – znajdziesz tam m. in. kurs z teorii poliwagalnej z artykułami, filmikami instruktażowymi i ćwiczeniami.
Zapraszamy!
Elżbieta Wasil
