Raport dotyczący odporności psychicznej nauczycieli, przygotowany przez Dorotę Ziętek i Aleksandrę Mykowską, opisuje wyniki badań przeprowadzonych w lutym i marcu 2021 roku wśród nauczycieli szkół podstawowych. Badania były częścią wstępną projektu „Dobrostan w Szkole”, współfinansowanego ze środków EOG, mającego na celu wdrożenie innowacyjnych metod i narzędzi edukacyjnych dotyczących odporności psychicznej dla nauczycieli i uczniów.
Raport rozpoczyna od omówienia metody badawczej, obejmującej zarówno badania jakościowe i ilościowe, w tym wywiady indywidualne oraz ankiety online. Próba badawcza badań jakościowych obejmowała 15 osób, a ilościowych – 78 nauczycieli, z przewagą kobiet.
Istotne wyzwania wpływające na odporność psychiczną nauczycieli
Analiza odpowiedzi na pierwsze pytanie ankiety, dotyczące największych wyzwań, z którymi nauczyciele się borykają, wyraźnie wskazuje na kilka kluczowych problemów. Nadmiar obowiązków został uznany za główne wyzwanie, z którym nauczyciele mają trudności. Ten aspekt wpływa na efektywne zarządzanie stresem, utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz zdolność do regeneracji i odpoczynku.
Godzenie życia zawodowego z prywatnym również zostało uznane za znaczący problem. Brak równowagi między pracą a życiem osobistym negatywnie wpływa na ogólną stabilność psychiczną i jakość życia zawodowego nauczycieli. Zaniedbywanie aspektów życia prywatnego może prowadzić do chronicznego stresu, wypalenia zawodowego i obniżenia odporności psychicznej.
Zaburzenia zachowania uczniów to kolejne trudności zgłaszane przez nauczycieli. Wśród nich wymienia się problemy z ADHD, zaburzeniami lękowymi, agresywnym zachowaniem czy spektrum autyzmu. Nauczyciele podkreślają konieczność elastycznego podejścia, empatii oraz specjalistycznej wiedzy w pracy z uczniami, którzy mają różnego rodzaju trudności behawioralne. Zjawisko to wymaga również spersonalizowanego podejścia do nauczania, co stanowi wyzwanie dla kadry pedagogicznej.
Najczęstsze strategie radzenia sobie ze stresem wśród nauczycieli
Wśród strategii radzenia sobie ze stresem, nauczyciele najczęściej wymieniają rozmowy z innymi nauczycielami oraz wsparcie rodziny i przyjaciół, a także grupy wsparcia. Jak widać nauczyciele preferują społeczne formy wsparcia. Pomagają im one przepracować poznawczo i emocjonalnie codzienne wyzwania zawodowe.
Następne w kolejności popularne metody radzenia sobie ze stresem, wymieniane przez respondentów, to aktywność fizyczna, hobby oraz prace twórcze.
W ankietach, wśród strategii radzenia sobie ze stresem, zostały wymienione również techniki techniki oddechowe, ćwiczenia mentalne czy praca nad emocjami. Jednak te metody są zdecydowanie mniej popularne.
Wyniki te wskazują na zróżnicowanie w zakresie preferencji w sposobach radzenia sobie ze stresem, co podkreśla konieczność indywidualnego podejścia do potrzeb.
Potrzeba programów rozwojowych z zakresu odporności psychicznej dla nauczycieli
72,8% respondentów potwierdza, że nauczyciele potrzebują programów rozwojowych związanych z odpornością psychiczną! |
Projekt „Dobrostan w Szkole” zakładał opracowanie elastycznego programu rozwojowego, w tym poradnika i materiałów wideo, które mają pomóc nauczycielom w budowaniu odporności psychicznej. Badani wykazali zainteresowanie takimi programami, chcąc skorzystać zarówno z poradnika, jak i ćwiczeń dostępnych na platformie internetowej.
Badania potwierdzają pilną potrzebę wsparcia psychologicznego dla nauczycieli, z uwzględnieniem różnorodnych metod i dostępu do interaktywnej przestrzeni wirtualnej. Wskazują także na korzyści wynikające z tworzenia grupy wsparcia na platformie społecznościowej.
Wnioski z raportu sugerują, że programy rozwojowe z zakresu odporności psychicznej są kluczowe dla dobrostanu nauczycieli, a różnorodność metod wsparcia może zostać dostosowana do indywidualnych preferencji i potrzeb każdego z nich.
Autorzy: Aleksandra Mykowska, Dorota Ziętek
Artykuł powstał na bazie materiałów w projekcie Dobrostan w szkole/EOG/21/K4/W/0038
